10 Ağustos 2009 Pazartesi

Gnostik

Ruhani bilgi, ilim; Gnostic kelimesinin anlamlarından bazılarıdır. Peki bu kelime bu anlamını nasıl kazandı? Kelimenin kökenine indiğimiz zaman, karşımıza çıkan ve elde ettiğimiz kelime, Hint- Avrupa dil ailesine ait olan "gno" köküdür.

Bu kök öncelikle Grekçe'de gnosis (gno + sis , knowledge, bilgi) oluyor. -Sis soneki işlevini, kelimeyi yapılan bir işe, eyleme dönüştürerek gerçekleştiriyor. (Örnek olarak know (bilmek)+ -ing = bilinme, bilgi) Bu durumda gnostic kelimesini ayrıştırdığımız da gnosis+ ic sonucuna varıyoruz. (-ic : bir şey ile ilgili anlamına gelen sonek)

Gno kökünden başlayarak, bu kelime, sırayla şu formuna ulaşmıştır:(Grekçe -> Latince ->İngilizce)

Gno => gignoskein (gignosko) - gnosis(Greek) - gnostikos(Greek)
Gnostikos => gnostikus(Latin) - gnostici(Latin) - gnostic(English)

Gno köküne tekrar baktğımız zaman, G harfinin vurgulanmadan söylenip, okunduğunu ele alırsak, İngilizce'deki (to) know kelimesi ile ne kadar benzediği net bir şekilde görünüyor.

Gnosco, gnōvi, gnōtum; fiilindeki "g" harfi zamanla işlevini kaybedip düşmüş, Latince'deki yerini nosco, nōvi, nōtum olarak almıştır.

Latince'de birtakım önekler ile (g)nosco, ere fiiline farklı anlamlar vermiştir fakat sonuç olarak hepsi kök anlamını koruyarak, öğrenmek ile ilgili manalar içerir.

Örnek olarak; prae+nosco: (to learn) öğrenmek, ig+nosco: (not to wish to know) öğrenmek istememek, inter+nesco: (to distinguish) ayırt etmek fiilleri gösterilebilir.


Günümüz dillerindeki hali de: Alm. gnostiker, Fr. gnostique, İsp. gnostico, İt. gnostico vb.

2 yorum:

  1. aynı zamanda farsça şinas kelimesi de gno kökünden gelmiştir diye biliyorum.

    YanıtlaSil
  2. a+gnostik sözcügünü(bilinmezle ilgili,bilinmeyen) ilk kez din bilimsel bir düşünce olarak,charles darwin'in yakın dostu ve destekçisi biyolog Thomas Henry Huxley kullanmıştır.Kilise Charles Darwin'i Türlerin Kökeni kitabında yazanları tek tek açıklamasını isteyip çagırmış.Darwin o sıralarda kilise ve sosyal baskı tarafından inanılmaz korktugu için paranoyaya baglamış,gidememiş toplantıya. Yerine Thomas Huxley i göndermiş ve o da orada agnostisizm sözcügünü kullanmış.Henry Huxley,ünlü yazar Aldous Huxley'nin büyük dedesidir aynı zamanda.

    YanıtlaSil